ความรับผิดทางวินัย ความรับผิดทางแพ่ง และความรับผิดทางอาญา เมื่อลูกจ้างกระทำผิด

   เมื่อลูกจ้างไม่ปฏิบัติหน้าที่ตามสัญญาจ้าง ทำให้นายจ้างได้รับความเสียหาย ลูกจ้างอาจต้องรับผิดต่อนายจ้างใน 3 ประการสำคัญ ได้แก่ ความรับผิดทางแพ่ง ความรับผิดทางอาญา และความรับผิดทางวินัย
   สำหรับความรับผิดทางแพ่ง (Civil Responsibility) เป็นกรณีที่ลูกจ้างผิดสัญญาจ้าง หรือทำละเมิดต่อนายจ้าง ทำให้นายจ้างได้รับความเสียหาย ถือเป็นการกระทำที่โต้แย้งสิทธิหน้าที่ตามสัญญาจ้างแรงงานกับนายจ้าง นายจ้างที่ได้รับความเสียหายจากการกระทำของลูกจ้างมีสิทธิฟ้องลูกจ้างเป็นคดีแพ่งต่อศาลแรงงาน เรียกให้ลูกจ้างชดใช้ค่าเสียหายพร้อมดอกเบี้ย
   ส่วนความรับผิดทางอาญา (Criminal Responsibility) เป็นกรณีที่การกระทำของลูกจ้างฝ่าฝืนต่อกฎหมายที่มีโทษทางอาญา โทษทางอาญา ได้แก่ ประหารชีวิต จำคุก กักขัง ปรับและริบทรัพย์ ตัวอย่าง เช่น การที่พนักงานคลังสินค้าเบียดบังเอาสินค้าในคลังสินค้าไปขายแล้วนำเงินที่ได้ไปใช้ส่วนตัว นับได้ว่าเป็นการฝ่าฝืนประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 352 วรรคหนึ่ง ในความผิดฐานยักยอกทรัพย์ มีระวางโทษจำคุกไม่เกิน 3 ปี หรือปรับไม่เกิน 60,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ นายจ้างมีสิทธิแจ้งความดำเนินคดีอาญาต่อพนักงานสอบสวนได้ ในกรณีความผิดที่ยอมความได้ หรือที่เรียกกันว่า ความผิดต่อส่วนตัว เช่น ยักยอกทรัพย์ ฉ้อโกง ทำให้เสียทรัพย์ หมิ่นประมาท ฯลฯ นายจ้างจะต้องแจ้งความร้องทุกข์ภายใน 3 เดือน นับแต่วันที่รู้เรื่องการกระทำผิดและรู้ตัวผู้กระทำผิด มิฉะนั้น คดีอาญาจะขาดอายุความร้องทุกข์ ดำเนินอาญาไม่ได้ พนักงานสอบสวนที่ได้รับคำร้องทุกข์จะทำหน้าที่รวบรวมพยานหลักฐานที่เกี่ยวข้องกับการกระทำความผิดและเสนอสำนวนการสอบสวนพร้อมความเห็นต่อพนักงานอัยการ
   พนักงานอัยการตรวจสำนวนแล้วอาจมีความเห็นสั่งไม่ฟ้อง สั่งให้สอบสวนพยานเพิ่มเติมหรือสั่งฟ้องผู้ต้องหาเป็นจำเลยต่อศาลที่มีอำนาจพิจารณาคดีอาญาได้ ศาลที่มีอำนาจพิจารณาคดีอาญาจะพิจารณาคดีต่อหน้าจำเลย โจทก์มีหน้าที่นำสืบพยานหลักฐานให้เห็นว่าจำเลยกระทำผิดตามฟ้อง หากสืบไม่ได้หรือสืบไม่สมฟ้องหรือพยานหลักฐานยังมีข้อสงสัยอันสมควร ศาลจะพิพากษายกฟ้อง แต่ถ้าเห็นว่าพยานหลักฐานที่พนักงานอัยการนำสืบมามีน้ำหนักมั่นคง ฟังได้โดยปราศจากข้อสงสัยว่าจำเลยกระทำผิดตามฟ้อง ศาลจะพิพากษาลงโทษจำเลย เมื่อศาลชั้นต้นตัดสินแล้ว คู่ความที่ไม่เห็นด้วยอาจใช้สิทธิอุทธรณ์ฎีกาตามหลักเกณฑ์และเงื่อนไขที่กฎหมายกำหนดได้
   ส่วนความรับผิดทางวินัย (Disciplinary Responsibility) เป็นกรณีที่ลูกจ้างฝ่าฝืนระเบียบข้อบังคับฯ คำสั่งที่ชอบด้วยกฎหมายของนายจ้าง อาจได้รับโทษทางวินัย ได้แก่ ตักเตือนด้วยวาจา ตักเตือนเป็นหนังสือ พักงานโดยไม่จ่ายค่าจ้างและเลิกจ้าง เป็นต้น และในส่วนความรับผิดทางวินัย แบ่งได้เป็น 3 ส่วน ได้แก่ ส่วนที่กำหนดความผิด ส่วนที่กำหนดโทษทางวินัย และส่วนที่กำหนดขั้นตอนการสอบสวนลงโทษ