ทำไมบริษัทต่างชาติ (ส่วนใหญ่) ถึงไม่เสียภาษีไทย

“เก็บภาษีกับคนไทย แต่ต่างชาติปล่อยไปยกเว้นให้เสมอ” ผมมักจะได้ยินประโยคแบบนี้ เวลาที่ไปสอนหรือเขียน
เนื้อหาลงเพจเสมอๆ แต่ประเด็นสำคัญที่เราต้องตั้งคำถามกับเรื่องนี้คือ แล้วทำไมบริษัทต่างชาติ (ส่วนใหญ่) ถึงไม่
เสียภาษีไทย? 

ผมมองว่าประเด็นสำคัญที่เราต้องเคลียร์ให้ชัดกันก่อน นั่นคือประเทศไทยเก็บภาษีบริษัทต่างชาติเหล่านี้ไม่ได้ หรือ
บริษัทต่างชาติเหล่านี้มีความตั้งใจหลีกเลี่ยงภาษี

สำหรับท่านที่เป็นนักบัญชี คงทราบดีว่าหลักการของภาษีเงินได้นิติบุคคลในประเทศไทย จะมีการเก็บภาษีจากฐาน
ภาษี 4 ประเภทดังนี้ครับ
(1) กำไรสุทธิ
(2) ยอดรายได้ก่อนหักรายจ่าย
(3) เงินได้ที่จ่ายจากหรือในประเทศไทย
(4) การจำหน่ายเงินกำไรออกไปจากประเทศไทย

โดยแต่ละฐานภาษีที่ว่ามานี้จะมีผู้ที่มีหน้าที่เสียภาษีต่างกัน (หรือนิติบุคคลแต่ละประเภท) ซึ่งในกรอบของผู้ที่มีหน้าที่
เสียภาษีเงินได้นิติบุคคลที่เป็นบริษัทหรือห้างหุ้นส่วนนิติบุคคลที่ตั้งขึ้นตามกฎหมายต่างประเทศ นั้น จะเสีย
ภาษีเงินได้ในประเทศไทยก็ต่อเมื่อ
(1) เข้ามากระทำกิจการในประเทศไทย ซึ่งคำว่ากระทำกิจการนั้น มักจะถูกตีความในลักษณะของการมาตั้ง
สถานประกอบกิจการ เช่น สาขา หรือมีรูปแบบของตัวแทนต่างๆ ที่ทำการแทนในประเทศไทย โดยจะต้องเสียภาษี
จากกำไรสุทธิที่ได้จากการประกอบกิจการในประเทศไทย (มาตรา 66 หรือ มาตรา 76 ทวิ
(2) เข้ามากระทำกิจการในประเทศไทย โดยกิจการที่กระทำนั้นเป็นกิจการขนส่งระหว่างประเทศ เช่น บริษัทขนส่ง
สายการบินต่างๆ ที่มีการขนส่งระหว่างประเทศ ตรงนี้ต้องเสียภาษีจากรายได้ก่อนหักรายจ่าย (มาตรา 67)
(3) ไม่ได้ประกอบกิจการในประเทศไทย แต่ได้รับเงินได้พึงประเมินตามมาตรา 40 (2) —(6) ที่จ่ายจากหรือใน
ประเทศไทย (มาตรา 70)

จากข้อกฎหมายที่ผมหยิบยกมา จะเห็นว่าการกระทำของบริษัทข้ามชาติหลายๆ แห่งที่ว่าไม่ต้องเสียภาษีใน
ประเทศไทยนั้น เป็นเพราะไม่ได้มีการประกอบกิจการในประเทศไทย และธุรกิจไม่ใช่การขนส่งระหว่างประเทศ
(ตามที่อ้างอิงในข้อ (1) และ (2)) แต่จะเป็นลักษณะของการได้เงินได้จากประเทศไทยในข้อ (3) แทน

ดังนั้น เรื่องนี้ไม่ใช่แปลว่าไม่สามารถเก็บได้เพราะประเทศไทยจงใจหลีกเลี่ยงให้ หรือบริษัทเหล่านั้นไม่เสียภาษี
ในไทยเพราะว่าเป็นคนไม่ดี แต่ทั้งหมดนี้เกิดจากประเด็นเดียว นั่นคือกฎหมายไม่ได้บัญญัติให้เก็บไว้